ANLAMSAL BOZUKLUKLAR
YANLIŞ ANLAMDA KULLANILAN SÖZCÜK
Doğru bir anlatımda her sözcük verilmek istenen düşünceyi tam karşılamalıdır. Aynı kökten türeyen veya birbirini andıran sözcüklerin anlamlarına dikkat etmek gerekir. Anlamları ayrı olan bu tür sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması veya sözcüğün karşıladığı kavrama uygun olmayan biçimde kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Bu sözcük Türkçe sözcüklerin tümünü kaplıyor.
Kapsıyor
Zamanında haberimiz olması yüzünden olay büyümedi
Olduğu için
Söylediğin olay, 13 Ekim 1991 yılında yaşanmıştı
tarihinde
Ağacın altına yayılıp güzel bir uyku çekti
Uzanıp
ANLAMCA ÇELİŞEN SÖZCÜKLERİN KULLANILMASI
Bir anlatımda düşünceyi ileten sözcüklerin birbiriyle çelişmemesi gerekir.
Anlamca çelişen sözcüklerin birlikte kullanılması anlatım bozukluğunun nedenlerinden biridir.
Belki onun da seni aradığından eminim.
Olasılık kesinlik
Annenin sana asla kızacağını sanmıyorum
Kesinlik olasılık
Hiç şüphesiz olan biteni duymuş olmalı
Kesinlik olasılık
GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANILMASI
Doğru bir anlatımda her sözcük, düşünceyle ilgili bir kavramı karşılamalıdır. Aynı kavramı karşılayan birden fazla sözcüğün, işlevi olmayan bir sözcüğün veya ekin; yardımcı eylemlerin gereksiz kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Son sözleri hepimizi öfkeli kıldı.
Öfkelendirdi
Geçen hafta hastaydı; ama şimdi iyi oldu
İyileşti.
Üç gün süreyle ondan haber bekledik.
(Gereksiz)
DEYİM ve ATASÖZÜ YANLIŞI
Gerek deyimler, gerekse atasözleri kalıplaşmıştır. Yerine anlamdaşları konarak bile sözcükleri değiştirilemez. Atasözlerinin çekimlenmesi de olanaksızdır. Bunlar yapıldığı takdirde iletilmek istenen anlam zayıflar ya da yok olur. Bu da anlatım bozukluğuna yol açar.
Fasulye oda bakla sofa - yanlış
Nohut oda
Onu elinde oynatırsın - yanlış
Parmağında
İşe girdim ama bacım ağladı - yanlış
Anam
MANTIK YANLIŞI
Bilinenlere aykırı bilgiler mantıksızdır. Ayrıca kavram ve durumların da önemliden önemsize veya önemsizden önemliye sıralanması gerekirken tersi yapılırsa bu da mantık yanlışına yol açar.
Araba geri kaçınca vitesi boşa aldı. Yanlış
Vitesi boşa alınca araba geri kaçtı. Doğru
Ankara’nın muhtarı karşılandı – Yanlış
Ankara’nın valisi karşılandı – Doğru
Konuşabilirsin, hatta ağzını açabilirsin – Yanlış
Ağzını açabilirsin; hatta konuşabilirsin – Doğru
Şeftaliye dokunamam, onu yemem bile – Yanlış
Şeftali yemem; ona dokunamam bile – Doğru